Od 1 października sklepy mogą doliczać nową opłatę. To trzeba wiedzieć

1 pa?dziernika w Polsce rusza system kaucyjny. Za butelki PET, puszki i szk?o wielorazowe zap?acimy dodatkowo 50 gr lub 1 z?, które odzyskamy przy zwrocie. Nie wszystkie opakowania wejd? do systemu, a eksperci...

Nowy etap w walce z odpadami — system kaucyjny wchodzi do gry

Już od 1 października w Polsce rusza długo oczekiwany system kaucyjny, który ma na celu nie tylko zwiększenie poziomu recyklingu, ale także ograniczenie zaśmiecania środowiska. W praktyce oznacza to, że za napoje sprzedawane w określonych opakowaniach zostanie naliczona dodatkowa opłata, którą konsumenci odzyskają po oddaniu pustych butelek czy puszek. Choć idea jest prosta i wpisuje się w globalny trend dbania o planetę, wdrożenie systemu budzi wiele emocji i wątpliwości.

Jak wygląda nowe rozwiązanie w praktyce?

Nowy system dotyczy przede wszystkim trzech rodzajów opakowań: plastikowych butelek PET do 3 litrów, metalowych puszek do 1 litra oraz szklanych butelek wielokrotnego użytku. Każde z nich będzie obłożone kaucją — odpowiednio 50 groszy lub 1 złotego. Ta kwota zostanie wyraźnie wyszczególniona na paragonie podczas zakupu i będzie zwrócona po oddaniu opakowania w odpowiednim miejscu.

Ważne jest jednak, że nie wszystkie opakowania podlegają tym zasadom. Wyłączeni zostali m.in. producenci napojów mlecznych, jednorazowych szklanych butelek typu „małpka” oraz opakowań po produktach spożywczych innych niż napoje. Z kolei opakowania muszą być puste, niepogniecione i posiadać nakrętki oraz specjalne oznaczenie wskazujące na udział w systemie kaucyjnym.

Gdzie i jak zwracać opakowania? Nowe obowiązki dla sklepów

Zwrot kaucji będzie możliwy w sklepach o powierzchni powyżej 200 m², które są zobowiązane do przyjmowania objętych systemem opakowań. To oznacza, że supermarkety, dyskonty, drogerie czy apteki tej wielkości muszą zapewnić klientom możliwość oddania butelek i puszek. W praktyce często będzie to realizowane za pomocą specjalnych automatów zwrotnych, tzw. butelkomatów.

Co istotne, zwrotu dokonamy bez konieczności posiadania paragonu — wystarczy samo opakowanie z czytelnym kodem kreskowym. Sklepy mniejsze niż 200 m² mogą przyjmować opakowania dobrowolnie, jednak muszą obowiązkowo odbierać szklane butelki wielokrotnego użytku. Ponadto, operatorzy systemu planują uruchomienie punktów zwrotu również w miejscach publicznych, takich jak galerie handlowe, stacje paliw czy parkingi, aby ułatwić dostęp do zwrotu nawet poza godzinami otwarcia sklepów.

Nie wszystko jest jednak takie proste — wyzwania i kontrowersje

Wprowadzenie systemu kaucyjnego niesie ze sobą także pewne obawy. Eksperci i przedstawiciele handlu zwracają uwagę na ryzyko chaosu przy kasach, wynikające z konieczności sprawdzania, które opakowania kwalifikują się do zwrotu, a które nie. Może to wydłużyć obsługę klientów i wywołać frustracje, zwłaszcza na początku działania systemu.

Wielu obawia się również, że niedostateczna edukacja społeczeństwa doprowadzi do nieporozumień i agresji, gdy klienci nie otrzymają zwrotu za opakowania, które nie spełniają wymogów. Ponadto, doświadczenia z innych krajów pokazują, że niedopracowane systemy mogą generować niechciane sterty odpadów przy punktach zwrotu, gdy konsumenci zniechęceni brakiem możliwości oddania butelek pozostawią je na zewnątrz sklepów.

Co ze sklepami, które nie przystępują do systemu?

Nie wszystkie sieci handlowe zdecydowały się na udział w systemie. Znane marki, takie jak Rossmann, Hebe, Super-Pharm czy Leroy Merlin, ogłosiły, że nie będą doliczać kaucji ani przyjmować opakowań w ramach nowych regulacji. To może wprowadzić dodatkowy podział na rynku i utrudnić konsumentom jednolite korzystanie z systemu.

Mniejsze sklepy mogą przyjmować opakowania na zasadzie dobrowolności, ale obowiązek ten spoczywa przede wszystkim na większych podmiotach. Operatorzy systemu starają się ułatwić zwroty, instalując automaty w różnych punktach oraz tworząc interaktywne mapy dostępnych miejsc zwrotu, co ma pomóc klientom odnaleźć najbliższy punkt odbioru.

Wpływ na ceny i codzienne nawyki konsumentów

Nowe przepisy bezpośrednio przełożą się na ceny napojów. Choć kaucja jest zwracana, to w chwili zakupu ceny będą wyższe o wysokość depozytu. Niektóre sieci, np. Biedronka, zdecydowały się na tymczasowe niezawieranie opłaty kaucji na paragonie, ponieważ na rynku jest jeszcze niewiele produktów z odpowiednim oznaczeniem.

Nowy system to także wyzwanie dla konsumentów, którzy będą musieli zmienić swoje nawyki — zapamiętać, które opakowania podlegają zwrotowi, gdzie je oddawać i jak postępować z nowymi automatami. Eksperci ostrzegają, że przyzwyczajenie do systemu może zająć więcej czasu niż zakładano, a okres przejściowy potrwa nawet kilka miesięcy.

Ekologiczne korzyści kontra koszty dla samorządów i konsumentów

System kaucyjny ma niewątpliwe zalety — poprawi selektywną zbiórkę opakowań, ograniczy zaśmiecanie środowiska i zwiększy dostępność surowców do recyklingu. Jednak jego wprowadzenie może także wywołać wzrost kosztów gospodarki odpadami komunalnymi. Gminy ryzykują utratę dochodów ze sprzedaży surowców, co może przełożyć się na wyższe opłaty za wywóz śmieci dla mieszkańców, szacowane nawet na kilkanaście procent.

Według raportów, wdrożenie systemu w Polsce to inwestycja rzędu kilkudziesięciu miliardów złotych w ciągu najbliższych lat. To pokazuje, jak poważnym i kosztownym przedsięwzięciem jest zmiana dotychczasowego modelu gospodarowania odpadami.

Podsumowanie

System kaucyjny, który startuje już 1 października, to ważny krok na drodze do bardziej odpowiedzialnej i ekologicznej gospodarki odpadami w Polsce. Wprowadza on nowe obowiązki dla producentów, handlu i konsumentów, a także otwiera możliwości poprawy stanu środowiska naturalnego. Jednocześnie wdrożenie tego rozwiązania wiąże się z wieloma wyzwaniami organizacyjnymi, logistycznymi oraz społecznymi, które mogą wpłynąć na komfort codziennych zakupów i budżety rodzin.

Warto więc dobrze przygotować się na zmiany, śledzić informacje o punktach zwrotu, a przede wszystkim pamiętać, że każda butelka czy puszka oddana z myślą o recyklingu to realny wkład w ochronę naszej planety.