Jak w czasie wojny traci się pieniądze? „Największe straty ponosi klasa średnia, czyli ludzie, którzy zgromadzili...

Podczas wojny tracą przede wszystkim ci, którzy zaufali państwowym instytucjom i aktywom. Nawet złoto czy gotówka mogą dać złudne bezpieczeństwo – twierdzi Szymon Ziemba, finansista, twórca i autor portalu RekinFinansow.pl

Wojna a finanse – kiedy bezpieczne oszczędności zawodzą

W obliczu konfliktu zbrojnego wiele osób naturalnie zwraca się ku tradycyjnym formom ochrony majątku: kontom bankowym, obligacjom czy gromadzeniu gotówki. Jednak doświadczenia historyczne i współczesne realia pokazują, że podczas wojny te środki mogą okazać się zawodną tarczą. Najbardziej narażona na straty jest klasa średnia – grupa, która często inwestuje w aktywa związane z państwowymi instytucjami, zakładając, że to gwarantuje bezpieczeństwo ich oszczędności.

Utrata wartości pieniądza – stara plaga w nowym wydaniu

Jednym z najbardziej oczywistych, choć nie jedynym, mechanizmów utraty majątku podczas wojny jest gwałtowny spadek wartości lokalnej waluty. Przykłady z historii Polski oraz ostatnie wydarzenia na Ukrainie pokazują, jak szybko oszczędności przechowywane w krajowej walucie mogą się uszczuplić. W 1923 roku hiperinflacja w Polsce sprawiła, że ceny rosły w tempie niewyobrażalnym, a podczas II wojny światowej polski złoty praktycznie utracił jakiekolwiek znaczenie. Podobne trendy widać także dziś, gdy hrywna ukraińska straciła ponad 60% wartości względem złotego. To przypomina, że finansowe fundamenty oparte wyłącznie na krajowej walucie są w czasie wojny bardzo kruche.

Konsekwencje działań wojennych dla majątku

Straty finansowe to nie tylko kwestia spadku wartości pieniędzy. Wojna niesie ze sobą także inne poważne zagrożenia – konfiskaty mienia, przymusowe przejęcia nieruchomości, a także przerwanie łańcuchów dostaw. To powoduje, że nawet materialne aktywa, takie jak samochody czy domy, mogą stracić na wartości lub stać się bezużyteczne. Giełdy w krajach objętych konfliktem zbrojnym często doświadczają gwałtownych załamań – przykładowo indeksy na Ukrainie spadły w ciągu kilku dni o ponad 70%. Dodatkowo rosnące bezrobocie i ograniczenia w handlu powodują, że utrzymanie dotychczasowego poziomu życia staje się wyzwaniem.

Aktywa najbardziej narażone na wojenny kryzys

Trudno nie zauważyć, że największe ryzyko ponoszą osoby, które trzymają swoje oszczędności na kontach bankowych lub inwestują w obligacje państwowe. W czasie pokoju to standardowe i uznawane za bezpieczne rozwiązania, jednak w czasie wojny mogą one stać się źródłem poważnych strat. Konto bankowe może zostać zablokowane, a wypłaty – ograniczone. Obligacje denominowane w krajowej walucie często tracą na wartości, bo państwo skupia się na finansowaniu działań wojennych, a nie spłacie zobowiązań. Również nieruchomości, choć historycznie postrzegane jako bezpieczna przystań, mogą stać się celem zniszczeń, przejęć lub nacjonalizacji, zwłaszcza na terenach objętych działaniami wojennymi.

Co naprawdę chroni majątek w czasach wojny?

Z perspektywy finansowej najpewniejsze okazują się aktywa mobilne i globalnie akceptowane. Wśród nich na pierwszym miejscu wymienia się złoto, srebro oraz silne waluty rezerwowe, takie jak dolar amerykański czy frank szwajcarski. Te formy majątku, choć nie są pozbawione ryzyka, lepiej znoszą turbulencje związane z kryzysami zbrojnymi. Poza tym, warto rozważyć inwestycje w dobra codziennego użytku, które łatwo można sprzedać lub wymienić – żywność, lekarstwa, paliwo. Mimo że srebro w Polsce jest obciążone wysokim VAT-em, w warunkach wojennych może się okazać bardziej wartościową walutą niż miejscowa gotówka.

Mit bezpiecznej gotówki i złota

Wielu uważa, że trzymanie pieniędzy w gotówce lub złocie w domu to najlepszy sposób na zabezpieczenie się przed wojną. Jednak nawet te środki nie są wolne od zagrożeń. Gotówka może szybko stracić na wartości z powodu inflacji, a także stać się łupem rabunków czy konfiskat. Złoto natomiast historycznie było przedmiotem przymusowych odbiorów przez państwa – przykładowo w USA w 1933 roku wprowadzono zakaz posiadania złota przez obywateli. To pokazuje, że nawet najbardziej tradycyjne formy zabezpieczenia mają swoje słabości.

Dlaczego konto za granicą nie zawsze jest rozwiązaniem?

W teorii posiadanie konta w banku zagranicznym, zwłaszcza w stabilnych i neutralnych krajach, mogłoby być jedną z bezpieczniejszych opcji. W praktyce jednak, dla przeciętnego Kowalskiego założenie takiego konta jest niezwykle trudne lub wręcz niemożliwe ze względu na restrykcyjne przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i ochrony przed finansowaniem terroryzmu. Banki zagraniczne wymagają często lokalnego dowodu tożsamości, rezydencji lub zatrudnienia, co znacznie ogranicza dostępność tej formy zabezpieczenia dla zwykłych obywateli.

Ostrzeżenia przed finansowymi stratami – na co zwracać uwagę?

Już na wczesnym etapie kryzysu można zauważyć symptomy zwiastujące potencjalne problemy z utrzymaniem wartości majątku. Do najważniejszych sygnałów należą: długie kolejki przed bankomatami i masowe wypłaty gotówki, gwałtowny spadek wartości lokalnej waluty, wprowadzenie reglamentacji na podstawowe dobra, a także ograniczenia w transferach kapitału za granicę. Mniej oczywiste, ale nie mniej niepokojące są działania państwa, takie jak skup surowców strategicznych czy zapowiedzi „tymczasowych” ograniczeń, które mogą zapowiadać zamrożenie kont bankowych lub inne restrykcje.

Strategia na czas wojny – dywersyfikacja i przygotowanie

W obliczu wielu zagrożeń finansowych, najrozsądniejszym podejściem jest rozproszenie ryzyka. Trzymanie części oszczędności w gotówce na bieżące potrzeby, część w obcych walutach, a także inwestowanie w aktywa trwałe, takie jak złoto czy srebro, może pomóc przetrwać kryzys. Jeśli to możliwe, warto również rozważyć posiadanie aktywów w stabilnych zagranicznych instytucjach finansowych. Historia i współczesne konflikty pokazują jednoznacznie, że zaufanie wyłącznie krajowym instytucjom i papierowym aktywom w czasie wojny to największe ryzyko dla naszych finansów.

Podsumowanie – lekcja na przyszłość

Wojna uczy, że stabilność finansowa oparta na lokalnych instytucjach i walucie może okazać się złudna. Największe straty ponoszą osoby, które zgromadziły oszczędności w bankach lub obligacjach państwowych, ale nie zabezpieczyły się odpowiednio przed skutkami konfliktu. Z kolei ci, którzy posiadają aktywa mobilne, globalne i realnie wymienialne, radzą sobie zdecydowanie lepiej. Warto mieć świadomość tych zagrożeń i odpowiednio wcześniej zadbać o dywersyfikację swojego portfela – bo wojna, choć może wydawać się odległa, zawsze może nadejść szybciej niż się spodziewamy.