Nauczyciele tracą część wynagrodzenia. MEN interweniuje ws. godzin ponadwymiarowych

Po zmianach w Karcie nauczyciela wprowadzonych przez MEN, nauczycielom przepadają pieniądze za niezrealizowane godziny. Resort edukacji po spotkaniu ze związkowcami zapewnił, że 8 października opublikuje komunikat odnośnie rozliczania godzin ponadwymiarowych.

Nowe wyzwania dla nauczycieli w kontekście godzin ponadwymiarowych

Od początku września 2025 roku nauczyciele mierzą się z nowymi regulacjami dotyczącymi wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe. Zmiany wprowadzone w Karcie nauczyciela przez Ministerstwo Edukacji Narodowej znacząco wpłynęły na sytuację finansową pedagogów. W praktyce oznacza to, że nie każda godzina pracy ponad wymiar standardowego etatu będzie wynagradzana, co wywołuje spore kontrowersje w środowisku oświatowym.

Godziny ponadwymiarowe – co się zmieniło?

Godziny ponadwymiarowe to dodatkowe zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, które nauczyciel wykonuje ponad swoje obowiązkowe godziny pracy. Dotychczas za każdą taką godzinę przysługiwało wynagrodzenie. Jednak najnowsza nowelizacja Karty nauczyciela wprowadziła istotne ograniczenia. Zgodnie z nowymi przepisami, nauczyciel nie otrzyma zapłaty za godziny, które nie zostały zrealizowane, na przykład w sytuacji, gdy klasa wyjeżdża na szkolną wycieczkę, a nauczyciel nie prowadzi w tym czasie żadnych innych zajęć.

Wyjątki od reguły – kiedy nauczyciel nadal otrzyma wynagrodzenie?

Mimo zaostrzenia zasad, istnieją dwa kluczowe wyjątki, które pozwalają nauczycielom otrzymać wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Po pierwsze, jeśli w dniu, w którym planowane są dodatkowe zajęcia, dyrektor szkoły zleci nauczycielowi prowadzenie innych zajęć opiekuńczych, wychowawczych lub rozwijających zainteresowania uczniów, nauczyciel zachowa prawo do wynagrodzenia. Po drugie, nauczyciele prowadzący nauczanie indywidualne z uczniami wymagającymi specjalnego wsparcia, na przykład z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, również mogą liczyć na zapłatę, nawet jeśli zajęcia nie odbędą się z powodu nieobecności ucznia bez uprzedzenia.

Spór o wynagrodzenie za gotowość do pracy

Organizacje związkowe zwracają uwagę na istotny aspekt – nauczyciele powinni otrzymywać wynagrodzenie nie tylko za przepracowane godziny, ale także za czas, kiedy pozostają w gotowości do świadczenia pracy, a przeszkody w realizacji zajęć wynikają z decyzji lub organizacji szkoły. Przykładowo, wyjazd klasy na wycieczkę powinien być elementem planu pracy szkoły, a ryzyko wynikające z takiej organizacji spoczywa na pracodawcy. Tymczasem obecne przepisy powodują, że nauczyciele tracą finansowo, mimo że pozostają w gotowości i są dostępni do pracy.

Reakcja Ministerstwa Edukacji i dalsze kroki

Po licznych sygnałach związków zawodowych, Ministerstwo Edukacji Narodowej podjęło dialog z przedstawicielami nauczycieli. W trakcie spotkania omówiono problem rozliczania godzin ponadwymiarowych i wskazano na potrzebę jasnych wytycznych. MEN zapowiedziało, że już 8 października opublikuje oficjalny komunikat, który ma rozwiać wątpliwości dotyczące interpretacji i stosowania nowych przepisów. Ma to być ważny krok w kierunku uregulowania sytuacji i zapewnienia nauczycielom przejrzystych zasad wynagradzania.

Apel o przywrócenie dawnych zapisów i poprawę sytuacji

Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) odwołuje się do wcześniejszych przepisów Karty nauczyciela, które gwarantowały nauczycielom wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, nawet jeśli zajęcia nie odbyły się z przyczyn niezależnych od nich. ZNP podkreśla, że taki zapis funkcjonował do 1992 roku i apeluje o jego przywrócenie. Podczas opiniowania projektu nowelizacji w kwietniu tego roku związek zgłosił już takie postulaty, licząc na korzystne rozwiązania dla pedagogów.

Problemy z interpretacją i praktyką stosowania przepisów

Wśród nauczycieli i związkowców pojawiają się także obawy dotyczące nieprawidłowego stosowania nowych regulacji przez firmy szkolące, które są wynajmowane przez organy prowadzące szkoły. Często interpretują one przepisy w sposób niekorzystny dla nauczycieli, co dodatkowo komplikuje sytuację i prowadzi do sporów. Wiceszefowa ZNP, Urszula Woźniak, zapowiada działania mające na celu prostowanie tych niejasności i obronę praw pracowników oświaty.

Podsumowanie – między reformą a oczekiwaniami nauczycieli

Zmiany w Karcie nauczyciela dotyczące wynagradzania godzin ponadwymiarowych to temat budzący wiele emocji i obaw w środowisku pedagogicznym. Choć celem nowelizacji było uporządkowanie zasad i zapewnienie efektywnej organizacji pracy, w praktyce wielu nauczycieli odczuwa pogorszenie swojej sytuacji finansowej. Dialog między resortem edukacji a związkami zawodowymi jest w toku, a zapowiedziany na październik komunikat ma przynieść więcej jasności i być może złagodzić skutki wprowadzonych zmian. Warto śledzić dalszy rozwój sytuacji, ponieważ wynagrodzenie za gotowość do pracy i sprawiedliwe rozliczanie godzin ponadwymiarowych to kwestie kluczowe dla stabilności zawodowej nauczycieli i jakości polskiej edukacji.